กรณีศึกษาธุรกิจระดับโลก Airbnb

กรณีศึกษาธุรกิจระดับโลก Airbnb เริ่มต้นจากการปล่อยห้องนอนเสริม สู่การพลิกวงการโรงแรม

รายงานกรณีศึกษาเชิงลึก: Airbnb จากห้องเช่าเสริมสู่การพลิกโฉมวงการโรงแรม

จากที่พักชั่วคราวบนที่นอนลมในห้องนอนว่าง สู่แพลตฟอร์มระดับโลกที่สั่นคลอนอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวและโรงแรมดั้งเดิม นี่ไม่ใช่เพียงเรื่องราวของธุรกิจที่ประสบความสำเร็จ แต่เป็นเรื่องราวของแนวคิดที่กล้าหาญ การแก้ปัญหาที่สร้างสรรค์ และความมุมานะที่ไม่ยอมแพ้ รายงานฉบับนี้จะเจาะลึกกรณีศึกษาของ Airbnb ตั้งแต่จุดเริ่มต้นที่ดูไร้สาระไปจนถึงการเติบโตอย่างก้าวกระโดด พร้อมทั้งวิเคราะห์กลยุทธ์สำคัญ ความท้าทาย และบทเรียนที่สามารถนำไปปรับใช้ได้จริง เพื่อทำความเข้าใจว่าอะไรคือปัจจัยที่ทำให้ธุรกิจในโมเดล “เศรษฐกิจแบ่งปัน” (Sharing Economy) นี้สามารถพลิกเกมและสร้างแรงบันดาลใจให้กับผู้คนนับล้านทั่วโลก

Airbnb ถือกำเนิดขึ้นในปี 2007 จากการต้อนรับเกสต์เพียง 3 คนในซานฟรานซิสโก ¹ ในวันนี้ อาณาจักร Airbnb ได้แผ่ขยายไปทั่วโลกด้วยจำนวนเจ้าของที่พัก (Host) มากกว่า 5 ล้านคน และมียอดการเข้าพักที่สร้างสรรค์ประสบการณ์ที่ไม่เหมือนใครให้กับผู้คนไปแล้วกว่า 2,000 ล้านครั้ง ¹ การเดินทางของบริษัทแห่งนี้คือบทเรียนอันทรงคุณค่าที่แสดงให้เห็นถึงพลังของการมองเห็นโอกาสในวิกฤต และการสร้างคุณค่าที่เหนือกว่าเพื่อเอาชนะอุตสาหกรรมเดิมที่แข็งแกร่ง

การถือกำเนิดของผู้กล้าที่ไม่ยอมแพ้

เรื่องราวจากห้องว่างและค่าเช่าที่แพง

จุดเริ่มต้นของ Airbnb ไม่ได้มาจากวิสัยทัศน์ทางธุรกิจที่ยิ่งใหญ่ แต่มาจากปัญหาเฉพาะหน้าที่เรียบง่ายและเป็นเรื่องส่วนตัว ในปี 2007 ผู้ร่วมก่อตั้ง Brian Chesky และ Joe Gebbia ประสบปัญหาทางการเงินและมีเงินไม่พอจ่ายค่าเช่าอพาร์ตเมนต์ในซานฟรานซิสโก ² ในช่วงเวลาเดียวกันนั้นเอง เมืองซานฟรานซิสโกได้จัดงานประชุมด้านการออกแบบครั้งใหญ่ และโรงแรมทุกแห่งถูกจองเต็ม ³

ด้วยความสิ้นหวังแต่ก็เต็มไปด้วยความคิดสร้างสรรค์ ทั้งคู่จึงมองเห็นโอกาส พวกเขาตัดสินใจนำที่นอนลม 3 ที่ที่มีอยู่มาวางในห้องนั่งเล่นและเปิดให้คนทั่วไปเช่าเป็นที่พักชั่วคราว พร้อมโฆษณาในชื่อ “Airbed & Breakfast” ³ ไอเดียที่ดูแปลกประหลาดในสายตาคนทั่วไปนี้กลับกลายเป็นจุดเริ่มต้นของธุรกิจที่มีมูลค่ามหาศาลในเวลาต่อมา

กรณีศึกษาที่เกิดขึ้นแสดงให้เห็นว่าการค้นพบปัญหาที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวันของตนเองนั้น สามารถนำไปสู่การสร้างสรรค์โมเดลธุรกิจที่สามารถขยายผลเพื่อแก้ไขปัญหาให้กับคนหมู่มากได้ ³ การเริ่มต้นจากการแก้ปัญหาของตนเองด้วยทรัพยากรที่มีอยู่ (ห้องว่างและที่นอนลม) และพบว่าปัญหานั้นสามารถตอบสนองความต้องการที่แท้จริงในตลาด (โรงแรมเต็ม) ได้อย่างลงตัว เป็นการพิสูจน์ให้เห็นว่าการเริ่มต้นธุรกิจไม่จำเป็นต้องอาศัยเงินทุนมหาศาลหรือแผนการที่ซับซ้อน แต่สามารถเริ่มต้นจากจุดที่เล็กที่สุดและมีความกล้าที่จะทดลองได้

เมื่อธุรกิจเกือบล้ม: กลยุทธ์ “กล่องซีเรียล” ที่ช่วยชีวิต

แม้จะเปิดตัวเว็บไซต์อย่างเป็นทางการในปี 2008 แต่เส้นทางของ Airbnb ไม่ได้โรยด้วยกลีบกุหลาบ ธุรกิจเกือบล้มเหลวในช่วงวิกฤตเศรษฐกิจ เนื่องจากนักลงทุนมองว่าโมเดลการให้คนแปลกหน้ามาพักอาศัยในบ้านของผู้อื่นนั้นเป็นไอเดียที่ “บ้าบิ่น” และ “เป็นไปไม่ได้” ⁵ พวกเขาถูกปฏิเสธซ้ำแล้วซ้ำเล่าและมีหนี้บัตรเครดิตจำนวนมาก ⁶

ในภาวะที่จนตรอก ทั้งสามผู้ก่อตั้ง Brian Chesky, Joe Gebbia, และ Nathan Blecharczyk ได้คิดค้นกลยุทธ์ทางการตลาดที่แปลกประหลาดแต่เปี่ยมด้วยความฉลาด พวกเขาใช้โอกาสที่การประชุมใหญ่ของพรรครีพับลิกันและพรรคเดโมแครตกำลังจะเกิดขึ้น โดยการผลิตซีเรียลกล่องพิเศษภายใต้ชื่อ “Obama O’s” และ “Cap’n McCains” เพื่อนำมาขายหารายได้ ⁶ การกระทำที่บ้าบิ่นนี้ไม่ได้แค่ช่วยให้พวกเขาทำเงินได้กว่า 20,000 ถึง 30,000 ดอลลาร์ ⁷ ซึ่งมากพอจะนำไปชำระหนี้บัตรเครดิตและพยุงธุรกิจไว้ได้ ⁷ แต่ยังสร้างกระแสข่าวที่ทำให้พวกเขาได้รับการสัมภาษณ์จากสื่อระดับชาติอย่าง CNN ⁷

การแสดงออกถึงความมุมานะและไม่ย่อท้อนี้ดึงดูดความสนใจของ Paul Graham ผู้ก่อตั้งบริษัทเร่งการเติบโตของสตาร์ทอัพชื่อดังอย่าง Y Combinator ซึ่งในตอนแรกเขาก็ไม่เข้าใจในโมเดลธุรกิจของ Airbnb เช่นกัน ³ แต่เขาประทับใจใน “ความกล้า” และความสามารถในการแก้ปัญหาที่นอกกรอบของผู้ก่อตั้ง ⁸ เขามองเห็นว่าทีมนี้มีคุณสมบัติที่สำคัญยิ่งกว่าไอเดียตั้งต้น นั่นคือความสามารถในการเอาตัวรอดในสถานการณ์ที่ยากลำบาก และในที่สุด Y Combinator ก็ตัดสินใจลงทุนเงินก้อนแรกให้กับพวกเขา ³ เรื่องราวนี้กลายเป็นบทเรียนสำคัญที่แสดงให้เห็นว่านักลงทุนที่ฉลาดไม่ได้มองเพียงแค่แนวคิดทางธุรกิจที่สวยหรู แต่พวกเขาลงทุนในผู้ก่อตั้งที่มีความมุ่งมั่นและพลังในการแก้ไขปัญหาอย่างไม่ย่อท้อ ซึ่งเป็นปัจจัยสำคัญที่กำหนดความสำเร็จในระยะยาว

การสร้างคุณค่าในยุคเศรษฐกิจแบ่งปัน

กลยุทธ์หลักในการเติบโตแบบก้าวกระโดด

การเติบโตอย่างรวดเร็วของ Airbnb ไม่ได้เกิดจากโชคช่วย แต่มาจากกลยุทธ์ที่เฉียบคมและมีการปรับตัวอย่างต่อเนื่อง ⁶ ในปี 2009 บริษัทได้เปลี่ยนชื่ออย่างเป็นทางการจาก “Airbed & Breakfast” เป็น “Airbnb” เพื่อสื่อสารว่าบริการของพวกเขาไม่ได้จำกัดอยู่แค่การให้เช่าที่นอนลมอีกต่อไป แต่ได้ขยายไปสู่การให้เช่าอพาร์ตเมนต์, บ้านทั้งหลัง, และบ้านพักตากอากาศ ¹ นี่คือการปรับเปลี่ยนครั้งสำคัญที่ช่วยเปิดตลาดให้กว้างขึ้นอย่างมหาศาล

หนึ่งในกลยุทธ์ที่สำคัญที่สุดและพลิกเกมอย่างแท้จริงคือการลงทุนในคุณภาพของภาพถ่ายที่พัก ⁹ ในช่วงเริ่มต้นของธุรกิจ Airbnb พบว่าหนึ่งในอุปสรรคสำคัญที่ทำให้ผู้ใช้งานลังเลที่จะจองที่พักคือคุณภาพของภาพถ่ายที่ดูไม่เป็นมืออาชีพและบางครั้งก็ทำให้เกิดปัญหา “รูปไม่ตรงปก” ¹¹ แทนที่จะปล่อยให้เป็นปัญหาของเจ้าของที่พักแต่ละคน Airbnb ตัดสินใจลงทุนด้วยการเสนอบริการช่างภาพมืออาชีพให้แก่โฮสต์ฟรี โดยจะหักค่าใช้จ่ายจากยอดจองในอนาคต ¹² กลยุทธ์นี้ไม่ได้แค่แก้ไขปัญหาเรื่องคุณภาพของภาพ แต่ยังสร้างความน่าเชื่อถือและความไว้วางใจให้กับแพลตฟอร์มได้อย่างมีนัยสำคัญ ¹³ จากข้อมูลของบริษัท ที่พักที่มีภาพถ่ายจากช่างภาพมืออาชีพสามารถเพิ่มรายได้ได้ถึง 20% และมียอดจองเพิ่มขึ้นถึง 20% เมื่อเทียบกับที่พักอื่น ๆ ในพื้นที่เดียวกัน ¹²

การแก้ปัญหาที่ดูเหมือนเป็นรายละเอียดเล็กน้อยอย่างคุณภาพของภาพถ่ายนี้ได้สร้างผลกระทบทางธุรกิจที่ใหญ่หลวง ⁹ การตัดสินใจลงทุนเพื่อแก้ไขปัญหาที่คอยขัดขวางการเติบโตได้สร้าง “วงล้อแห่งการเติบโต” (Flywheel Effect) ที่ขับเคลื่อนแพลตฟอร์มอย่างแข็งแกร่ง เมื่อโฮสต์มีภาพถ่ายที่พักสวยงาม ก็จะดึงดูดผู้เข้าพักได้มากขึ้น ส่งผลให้โฮสต์มีรายได้เพิ่มขึ้น และเมื่อโฮสต์มีรายได้ดี ก็จะมีแรงจูงใจที่จะให้บริการที่ดีขึ้น ซึ่งจะนำไปสู่รีวิวเชิงบวกที่ดึงดูดผู้เข้าพักรายใหม่ ๆ เข้ามาอย่างต่อเนื่อง

การสร้างความน่าเชื่อถือและชุมชน

การพัฒนาอย่างไม่หยุดยั้งเป็นหัวใจสำคัญของ Airbnb ¹⁴ แพลตฟอร์มได้เพิ่มฟีเจอร์และปรับปรุงบริการอย่างต่อเนื่องเพื่อสร้างความน่าเชื่อถือและความปลอดภัยให้กับทั้งโฮสต์และผู้เข้าพัก ¹⁵ เช่น ระบบรีวิวและให้คะแนน, โปรแกรม Superhost สำหรับโฮสต์ที่มีมาตรฐานสูง, และฟีเจอร์ใหม่ ๆ กว่า 500 รายการในช่วงสามปีที่ผ่านมา เช่น “Guest Favorites” ที่แนะนำที่พักที่ดีที่สุดซึ่งมียอดจองไปแล้วกว่า 350 ล้านคืน ¹⁴

นอกจากนี้ Airbnb ยังได้ขยายขอบเขตธุรกิจจากแค่ “ที่พัก” ไปสู่ “ประสบการณ์” (Experiences) ซึ่งเป็นบริการที่ให้ผู้ใช้งานสามารถจองกิจกรรมหรือทัวร์ที่ไม่เหมือนใครกับคนท้องถิ่นได้ ¹⁴ บริการใหม่นี้ไม่เพียงแต่สร้างรายได้เพิ่มขึ้น (คิดเป็น 7% ของรายได้ทั้งหมด) ¹⁴ แต่ยังเป็นการตอกย้ำวิสัยทัศน์ของบริษัทที่ต้องการมอบประสบการณ์การเดินทางแบบครบวงจร ที่ไม่ใช่แค่การเข้าพัก แต่เป็นการได้สัมผัสและเชื่อมโยงกับชุมชนท้องถิ่นอย่างแท้จริง

ความยืดหยุ่นของโมเดลธุรกิจของ Airbnb ได้รับการพิสูจน์ครั้งสำคัญในช่วงวิกฤตโควิด-19 ¹⁴ ในขณะที่อุตสาหกรรมโรงแรมแบบดั้งเดิมที่ต้องลงทุนสูงและมีสินทรัพย์ตายตัวต้องเผชิญกับผลกระทบอย่างหนักจากการล็อกดาวน์และการจำกัดการเดินทางระหว่างประเทศ ¹⁴ โมเดลของ Airbnb ที่ปราศจากสินทรัพย์ (Asset-light) และกระจายอำนาจ (Decentralized) กลับมีความสามารถในการปรับตัวได้อย่างรวดเร็ว ¹⁴ พวกเขาพลิกเกมด้วยการเปลี่ยนเป้าหมายจากนักท่องเที่ยวต่างชาติมาเน้นการเดินทางในประเทศ, การท่องเที่ยวใกล้บ้าน (Staycation), และการเปิดตัวฟีเจอร์ “Work from Anywhere” เพื่อตอบรับพฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนไป ¹⁴ ความสามารถในการปรับตัวนี้ทำให้ Airbnb ไม่เพียงแค่ “รอด” แต่ยังสามารถเติบโตในสภาวะที่ท้าทายได้ สะท้อนให้เห็นถึงความได้เปรียบของโมเดลธุรกิจที่สามารถยืดหยุ่นและตอบสนองต่อความต้องการของตลาดที่ผันผวนได้อย่างทันท่วงที ¹⁴

แรงกระเพื่อมที่สั่นคลอนยักษ์ใหญ่

การเปรียบเทียบและผลกระทบต่ออุตสาหกรรมโรงแรม

การเกิดขึ้นของ Airbnb ได้สร้างแรงกระเพื่อมอย่างมหาศาลต่ออุตสาหกรรมโรงแรม ¹⁷ นักวิเคราะห์และนักวิจัยต่างพยายามทำความเข้าใจถึงผลกระทบที่เกิดขึ้น จากงานวิจัยที่เก็บข้อมูลจากโรงแรม 101 แห่งในซานฟรานซิสโก ซึ่งเป็นถิ่นกำเนิดของ Airbnb พบว่าการทำลายล้างที่เกิดขึ้นไม่ได้มาจากปริมาณห้องพักของ Airbnb โดยตรง แต่มาจากปัจจัยที่ซับซ้อนกว่านั้น ¹⁸

ข้อมูลจากงานวิจัยแสดงให้เห็นว่า ปริมาณห้องพัก บนแพลตฟอร์มของ Airbnb ไม่ได้มีผลต่อรายได้ต่อห้อง (Revenue Per Available Room หรือ RevPar) ของโรงแรมอย่างมีนัยสำคัญ ¹⁸ แต่สิ่งที่ส่งผลกระทบอย่างแท้จริงคือ

ราคาเฉลี่ย ของที่พักใน Airbnb ที่สูงขึ้น และที่สำคัญที่สุดคือ คะแนนความพึงพอใจ ของผู้ใช้งาน Airbnb ที่เพิ่มสูงขึ้น ¹⁸ เมื่อผู้บริโภคเริ่มได้รับประสบการณ์ที่ดีจาก Airbnb พวกเขาก็มีแนวโน้มที่จะเลือกใช้บริการที่พักทางเลือกนี้มากขึ้น ซึ่งก่อให้เกิด “ผลจากการทดแทน” (Substitution Effect) ที่ทำให้ยอดขายของโรงแรมดั้งเดิมลดลงไป ¹⁸

การวิเคราะห์นี้แสดงให้เห็นว่าการทำลายล้างของธุรกิจใหม่ (Disruption) ไม่ได้เกิดจากการเข้ามาของผลิตภัณฑ์ที่มีฟังก์ชันคล้ายกันในปริมาณที่มาก แต่เกิดจากความสามารถในการนำเสนอ “คุณค่าทางอารมณ์” (Emotional Value) และ “ประสบการณ์ที่เหนือกว่า” ¹¹ ที่ทำให้ผู้บริโภครู้สึกว่าได้สิ่งที่คุ้มค่ามากกว่าการเข้าพักในโรงแรม ¹⁸ จุดแข็งของ Airbnb คือการที่ผู้เข้าพักสามารถสัมผัสบรรยากาศเหมือนคนท้องถิ่น มีครัวส่วนตัว หรือมีพื้นที่สำหรับกลุ่มใหญ่ ในขณะที่โรงแรมมีจุดแข็งในเรื่องของมาตรฐานและความปลอดภัยที่คาดเดาได้ ¹¹ แต่เมื่อที่พักใน Airbnb เริ่มมีคุณภาพสูงขึ้น และมีราคาที่สามารถแข่งขันได้กับโรงแรม 4 ดาวในบางพื้นที่ ¹⁹ การตัดสินใจของผู้บริโภคจึงเปลี่ยนไปอย่างมีนัยสำคัญ

เมื่อโรงแรมต้องปรับตัว

อุตสาหกรรมโรงแรมไม่ได้นิ่งเฉยต่อการเข้ามาของ Airbnb แต่กลับถูกบังคับให้ต้องพัฒนาและปรับปรุงตัวเองครั้งใหญ่ ¹⁷ โรงแรมหลายแห่งได้เริ่มปรับเปลี่ยนรูปแบบการให้บริการและพื้นที่ใช้สอยเพื่อให้ตอบโจทย์พฤติกรรมของนักท่องเที่ยวในยุคใหม่ โดยเฉพาะกลุ่มคน Gen Y หรือ Millennials ที่กลายเป็นผู้บริโภคกลุ่มใหญ่ในตลาด ²¹

ตัวอย่างของการปรับตัวที่น่าสนใจ ได้แก่ การนำมินิบาร์และโต๊ะทำงานออกจากห้องพัก ²¹ เนื่องจากผู้บริโภคยุคใหม่มองว่าสิ่งเหล่านี้ไม่จำเป็นและมีราคาแพงเกินไป ²¹ หลายโรงแรมยังได้เปลี่ยนพื้นที่ล็อบบี้ให้กลายเป็น Co-working Space หรือพื้นที่ทำงานร่วมกัน เพื่อส่งเสริมให้ลูกค้าสามารถพบปะและแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกันได้ ²¹ นอกจากนี้ยังมีรายงานว่าโรงแรมบางแห่งกำลังพิจารณาที่จะนำตู้เสื้อผ้าออกจากห้องพัก เนื่องจากพบว่าการเข้าพักของลูกค้าหลายครั้งสั้นเกินกว่าที่จะนำเสื้อผ้าออกจากกระเป๋าเดินทาง ²¹

การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้แสดงให้เห็นว่า Airbnb ไม่ใช่ “เชื้อโรคร้าย” ที่จะ “ค่อย ๆ กัดกิน” ธุรกิจโรงแรมจนหมดสิ้นอย่างที่บางคนเคยคาดการณ์ไว้ ¹⁸ แต่กลับทำหน้าที่เป็นตัวเร่งสำคัญที่ผลักดันให้อุตสาหกรรมโรงแรมต้องกลับมาทบทวนรูปแบบการให้บริการที่ล้าสมัยและปรับปรุงตัวเองให้ดียิ่งขึ้น เพื่อตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคที่เปลี่ยนไปอย่างรวดเร็วและมีความยืดหยุ่นมากขึ้น

ความท้าทายและบทเรียนสำหรับอนาคต

ปัญหาความขัดแย้งในชุมชนและประเด็นด้านความปลอดภัย

แม้จะเป็นธุรกิจที่ประสบความสำเร็จอย่างสูง แต่ Airbnb ก็ต้องเผชิญกับ “ฝันร้าย” ที่เป็นผลพวงจากลักษณะธุรกิจที่กระจายอำนาจอย่างเต็มที่ ปัญหาที่เกิดขึ้นจริงในหลายพื้นที่ทั่วโลกคือความขัดแย้งในชุมชน ²² เนื่องจากที่พักของ Airbnb กระจายตัวอยู่ในพื้นที่อยู่อาศัยทั่วไป ไม่ใช่พื้นที่เชิงพาณิชย์เหมือนโรงแรม การมีผู้คนมากหน้าหลายตาเข้าออกตลอดเวลาอาจนำไปสู่ปัญหาเรื่องเสียงดัง, การจัดงานปาร์ตี้, หรือพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมของแขก ²³ ในประเทศไทยเองก็เคยมีกรณีดราม่าที่นักท่องเที่ยวเช่าห้องในคอนโดเพื่อสอนโยคะ หรือถ่ายคลิปไม่เหมาะสมในพื้นที่ส่วนกลาง ²² ปัญหาเหล่านี้ส่งผลกระทบโดยตรงต่อผู้อาศัยในพื้นที่ที่ไม่ได้มีส่วนได้ส่วนเสียกับแพลตฟอร์ม

ความขัดแย้งทางสังคมเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าการเปลี่ยนผ่านไปสู่ “เศรษฐกิจแบ่งปัน” ไม่ได้ส่งผลกระทบแค่ในเชิงเศรษฐกิจ แต่ยังสร้างความท้าทายเชิงสังคมใหม่ๆ ที่ต้องอาศัยการจัดการที่แตกต่างออกไปจากเดิม ²³ ซึ่ง Airbnb ก็ไม่ได้นิ่งนอนใจและได้ออกนโยบายที่เข้มงวดมากขึ้น เช่น การประกาศห้ามจัดปาร์ตี้ในที่พักอย่างถาวร ²⁴ และแนะนำให้เจ้าของที่พักสร้าง “เครือข่ายเฝ้าระวังชุมชน” กับเพื่อนบ้านเพื่อช่วยสอดส่องดูแลความเรียบร้อย ²³

สถานะทางกฎหมายและการเอาชนะอุปสรรค

อีกหนึ่งความท้าทายที่สำคัญของ Airbnb คือสถานะทางกฎหมายที่ยังคงคลุมเครือ โดยเฉพาะในหลายประเทศรวมถึงประเทศไทย ²⁵ เนื่องจากธุรกิจให้เช่าที่พักระยะสั้นนี้เติบโตเร็วกว่าการปรับปรุงกฎหมายที่มีอยู่ ทำให้กฎหมายควบคุมการประกอบธุรกิจโรงแรมฉบับเก่าอย่าง พ.ร.บ. โรงแรม พ.ศ. 2547 ไม่สอดคล้องกับสภาพของธุรกิจในปัจจุบัน ²⁵ ส่งผลให้ธุรกิจให้เช่าที่พักผ่านแพลตฟอร์มออนไลน์นี้ยังถูกมองว่า “ผิดกฎหมาย” ในบางกรณีและอาจมีบทลงโทษทางอาญา ²⁵

ถึงแม้จะมีบทลงโทษปรับไม่เกิน 20,000 บาท หรือจำคุกไม่เกิน 1 ปีสำหรับผู้ประกอบการที่ไม่มีใบอนุญาต ²⁶ แต่ทางออกของปัญหานี้ไม่ได้อยู่ที่การ “แบน” ธุรกิจ ²² แต่คือการที่บริษัทและผู้ประกอบการต้องทำงานร่วมกับภาครัฐเพื่อผลักดันให้เกิดการปรับปรุงกฎหมายที่เหมาะสม ²⁵ ปัจจุบันเริ่มมีความพยายามในการแก้ไขปัญหาดังกล่าวแล้ว เช่น การออกกฎกระทรวงที่กำหนดให้ที่พักที่มีห้องไม่เกิน 8 ห้อง และรองรับผู้เข้าพักไม่เกิน 30 คน ไม่ต้องขอใบอนุญาตประกอบธุรกิจโรงแรม ²⁷ ซึ่งเป็นการแสดงให้เห็นว่านวัตกรรมมักจะนำหน้ากฎหมายเสมอ และการเอาชนะอุปสรรคเชิงนโยบายได้ต้องอาศัยการทำงานร่วมกันอย่างสร้างสรรค์เพื่อหาทางออกที่ตอบโจทย์ทุกฝ่าย

ปรัชญาการบริหารแบบ “Founder Mode” ที่สร้างความสำเร็จ

นอกเหนือจากกลยุทธ์ทางธุรกิจและผลิตภัณฑ์แล้ว ปรัชญาการบริหารของผู้ก่อตั้งก็เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ Airbnb ประสบความสำเร็จอย่างยั่งยืน Brian Chesky, CEO ของ Airbnb ได้นำเสนอแนวคิดการบริหารแบบ “Founder Mode” ที่สวนทางกับแนวคิดการบริหารแบบดั้งเดิมที่เรียกว่า “Manager Mode” ²⁸

การบริหารแบบ Founder Mode ไม่ได้หมายถึงการจู้จี้จุกจิก (Micromanagement) อย่างที่หลายคนเข้าใจในแง่ลบ แต่ Chesky มองว่าเป็นการที่ผู้นำจะต้องลงลึกในทุกรายละเอียดและทุกขั้นตอนของงานอย่างใกล้ชิด เพื่อรักษาวิสัยทัศน์และมาตรฐานของผลิตภัณฑ์ไว้ ²⁹ เขาเปรียบตัวเองเหมือน “บรรณาธิการ” ของบริษัทที่ต้องตรวจสอบงานทุกชิ้นเพื่อให้มั่นใจว่าได้มาตรฐานที่ตั้งไว้ ²⁸ แนวทางนี้สวนทางกับความเชื่อที่ว่าเมื่อจ้างคนเก่งมาแล้ว ควรปล่อยให้พวกเขาทำงานเอง แต่ Chesky มองว่าการบริหารแบบนี้จะช่วยป้องกันไม่ให้เกิดนิสัยการทำงานที่ผิด ๆ และทำให้ทุกคนในทีมมีเป้าหมายร่วมกัน ²⁸

การตัดสินใจกลับไปใช้ “Founder Mode” เกิดขึ้นเมื่อ Airbnb เติบโตขึ้นจนระบบการทำงานเริ่มซับซ้อนและวัฒนธรรมองค์กรเริ่มเฉื่อยชา ²⁸ Chesky ตระหนักว่าไม่มีรูปแบบการบริหารใดที่สมบูรณ์แบบสำหรับทุกช่วงเวลาของการเติบโต ²⁸ และความสามารถในการกลับไปสู่แก่นแท้ของการเป็นผู้ก่อตั้งคือสิ่งสำคัญในการสร้างนวัตกรรมอย่างต่อเนื่อง ²⁸ บทเรียนสำคัญจากการบริหารของ Airbnb คือการเลือกลงทุนในโอกาสระยะยาวมากกว่าผลตอบแทนระยะสั้น ⁴ และการตระหนักว่าผู้นำที่ดีต้องมีส่วนร่วมในทุกช่วงของงาน ไม่ใช่แค่คอยดูอยู่ห่างๆ ²⁹

ตารางที่ 3: บทเรียนสำคัญจากกลยุทธ์ของ Airbnb

บทสรุป: บทเรียนที่ไม่ใช่แค่เรื่องของธุรกิจ

เรื่องราวของ Airbnb ตั้งแต่การเริ่มต้นจากไอเดียเล็ก ๆ เพื่อแก้ปัญหาค่าเช่า ไปจนถึงการเข้าสู่ตลาดหลักทรัพย์ในปี 2020 ด้วยมูลค่ากว่า 113,000 ล้านดอลลาร์ ¹⁴ คือบทเรียนสำคัญที่บอกเล่าว่าความสำเร็จไม่ได้เกิดขึ้นจากปัจจัยใดปัจจัยหนึ่งเพียงอย่างเดียว แต่เกิดจากองค์ประกอบที่หลากหลายผสมผสานกันอย่างลงตัว

Airbnb คือตัวอย่างที่ชัดเจนของธุรกิจที่เติบโตบนพื้นฐานของการแก้ปัญหาที่แท้จริง ³ การมีความกล้าที่จะทดลองและไม่ยอมแพ้เมื่อเผชิญกับอุปสรรค ⁶ การใช้ความคิดสร้างสรรค์เพื่อเอาชนะความท้าทาย ⁷ การให้ความสำคัญกับการสร้างความเชื่อมั่นและความไว้วางใจให้กับผู้ใช้งาน ¹⁵ และที่สำคัญที่สุดคือการเป็นบริษัทที่มีความยืดหยุ่นสูง สามารถปรับตัวเข้ากับพฤติกรรมผู้บริโภคและสถานการณ์ที่ไม่คาดคิดได้อย่างรวดเร็ว ¹⁴

กรณีศึกษานี้ไม่ได้มอบเพียงแค่ความรู้เชิงธุรกิจ แต่ยังเป็นแรงบันดาลใจที่แสดงให้เห็นว่าไอเดียที่ยิ่งใหญ่ที่สุดบางครั้งก็ไม่ได้มาจากห้องประชุมที่หรูหรา แต่มาจากความต้องการที่เรียบง่ายที่สุด การเดินทางของ Airbnb คือการพิสูจน์ว่าเมื่อเราสร้างคุณค่าที่แท้จริงและกล้าที่จะแตกต่าง เราก็สามารถพลิกโฉมโลกใบนี้ได้ในแบบที่ไม่เคยมีใครคาดคิดมาก่อน